گفتگو با علی شهابی مستند ساز آبادانی
از نان آوری زنان روستایی تا جشنواره میفست
مستند نسل، که مستندی ۲۰ دقیقه‌ای‌ست سال ۱۳۸۸ در شبکه استانی خوزستان و به تهیه‌کنندگی و کارگردانی علی شهابی‌نژاد از فیلمسازان صدا و سیمای مرکز آبادان تهیه و تولید شده و توانسته است به جشنواره میفست صربستان راه یابد. به همین مناسبت میهمان این هفته آوای خوزستان علی شهابی‌ست تا ما را با دیگر فعالیت‌ها و همچنین مراحل تولید نسل بیشتر آشنا کند.
فعالیت‌های هنری شما از کجا آغاز شد؟
از مقطع راهنمایی با خواندن مجله فیلم به این رشته علاقه‌مند شدم. اولین فعالیت‌هایم سال ۷۴ در زمینه عکاسی بود که در مدت پنج تا ۶ سال به صورت تجربی و بدون حضور در کلاس‌های آموزشی در این رشته به مهارت‌هایی دست یافتم. سپس در سال ۷۷ تدوین را تجربه کردم و برای تولید فیلم چهار دقیقه‌ای احساس کردم چیزی کم است و تنها تجربه عکاسی کافی نیست بلکه لازم است برای تخصص بیشتر دوره‌هایی در زمینه تدوین بگذرانم چرا که برای کارگردانی در حوزه داستانی یا مستند ضمن اینکه لازم است اطلاعات جامعه‌شناختی پیرامون موضوعی که قرار است کار شود، داشته باشیم، عکاسی و تدوین کمک زیادی به کار می‌کند.
هنر عکاسی و تدوین را با هدف ساخت فیلم، فرا گرفتید؟
حقیقتا نیم نگاهی به این مقوله داشتم اما زمانی که عکاسی می‌کردم هدفم در نهایت کارگردانی نبود ولی دوره‌ای که کار تدوین را آغاز کردم بله هدفم بیشتر ساخت و تولید فیلم بود.
و اولین تجربه کارگردانی شما …
در سال ۷۸ فیلمی به نام « سایه ترس» را تولید کردم و از آنجایی که علاقه زیادی به فیلم‌‌های هیجان‌انگیز و ترسناک داشتم این فیلم را در این ژانر تولید کردم که البته ایرادهای بسیاری دارد ولی به عنوان تجربه اول برایم ارزشمند است.
بیشتر فعالیت‌هایتان در زمینه داستانی یا مستند بوده است؟
چندین کار داستانی کوتاه برای مرکز آبادان تولید کردم به نام‌های « تصویر مادر» ، «روز معلم» ، « خانه متروک» و همینطور دو سریال به نام «تاکسی» و « تیک تاک» . پس از آن در سال ۸۷ وارد بحث مستند سازی شدم. « نسل» ، «نان و آتش» ، « اتفاقی که رخ داد». این فیلم در جشنواره مستند تهران برترین فیلم شناخته شد و سپس به جشنواره میلان راه یافت.
از چه سالی وارد صدا و سیمای مرکز آبادان شدید؟
خوشبختانه سال ۷۹ این امکان برایم ایجاد شد که به عنوان تدوین‌گر در صدا و سیمای مرکز آبادان مشغول به کار شوم. آن زمان مرکز آبادان تدوین ویدئویی داشت و تدوین کامپیوتری و غیر خطی وجود نداشت. در واقع تدوین خطی تدوینی‌ست که ویدئو به ویدئو تدوین گذاری می‌شود و در حال حاضر این روش منسوخ شده است. پس از حدود سه الی چهار سال علاوه بر تدوین فعالیت کارگردانی را در مرکز آبادان آغاز کردم.
و اما مستند نسل. ایده این فیلم چگونه در ذهنتان آمد؟
ایده اولیه آن توسط یکی از دوستانم؛ احمد شاونی که از عکاسان آبادانی است به بنده داده شد. با توجه به اینکه وی شناخت خوبی از مناطق جنوب داشته و با سبک و سیاق زندگی روستاییان تا حدودی آشنا بود این ایده را به داد تا در این زمینه مستندی تهیه کنیم.
موضوع اصلی داستان حول چه مقوله‌ای‌ست ؟
نسل نام گیاهی هرز و خودرو است که لا‌به‌لای درختان نخل و در نخلستان می‌روید، معمولا کشاورزان منطقه این گیاه هرز را در تمام فصول به غیر از تابستان، آتش می‌زنند ولی در روستاهای آبادان زنانی هستند که این گیاه را چیده و با خشک کردن و بافتن آن، صنایع دستی زیبایی می‌سازند و با فروختن آنها در بازار بخشی از هزینه‌های زندگی خود و خانواده‌شان را تامین می‌کنند، این فیلم مستند نگاهی به تلاش یکی از این زنان روستایی دارد.
بنابراین دو نگاه متفاوت به این گیاه می‌شود؟
بله. یک نگاهی به هرز بودن این گیاه و دیگری استفاده از همین گیاه هرز به عنوان صنایع دستی و کسب بخشی از درآمد خانواده.
چگونه سعی کردید این موضوع را با تصویرسازی زیباتر نشان دهید؟
با توجه به اینکه شاید این موضوع کمی تکرار شده باشد من تلاش کردم با زوایای متفاوتی در تصویرسازی این تصویر را زیباتر کنم. در واقع تعریف اصلی مستند ؛ بیان زیبای واقعیت است. اینکه به چه صورت آن موضوع را به نمایش در آوریم که از جذابیت‌های بصری بالاتری برخوردار شود اهمیت زیادی دارد. مثلا در تصاویری دوربین را در تنور قرار داده و از آن زاویه تصویر گرفته‌ایم یا در صحنه‌ای گیاه نسل را طوری قرار داده‌ایم که گویی از درون لنز بیرون آمده اسن و …
تولید این مستند مربوط به چه سالی است؟
این کار به سفارش مرکز خوزستان در سال ۸۸ تهیه و تولید شد.لازم است بدانید بخش مهمی که در بخش مستند وجود دارد مربوط است به زمانی که برای تحقیقات آن سوژه گذاشته می‌شود. این کار را در چند جلسه مستمر انجام دادیم. حدود یک هفته الی ۱۰ روز زمان برد پس از آن حدود پنج روز برای تصویر برداری زمان برده شد و در نهایت حدود به یک ماه تدوین گذاری شد.
تصویر برداری در کجا انجام شده است؟
با کمک همکارانم از مرکز آبادان این مجموعه در اروند کنار تصویربرداری شده است. لازم است از تک تک عوامل این مستند مجددا قدردانی کنم همینطور همکاران مرکز خوزستان که در این زمینه کمک زیادی به بنده و تیمم کردند.
گویا مستند نسل قبل از راه یابی به صربستان در جشنواره های بین‌المللی دیگر هم حضور داشته است…
بله. مستند نسل پیش از این در ششمین جشنواره بین‌المللی هورنیا فست بوسنی و جشنواره ابوظبی و در جشنواره‌های داخلی سینما حقیقت، رشد و سینما جوان حضور داشته است.
چقدر به کسب عنوان در این جشنواره امیدوارید؟
زیاد به کسب مقام فکر نمی‌کنم، معمولا سه الی چهار سال که از تولید مجموعه‌ای می‌گذرد دیگر هیجان آنچنانی نخواهد داشت زیرا تاثیر خودش را گذاشته است و من نتیجه کارم را گرفته‌ام و خدارا شکر بازتاب خوبی هم داشت. این راهیابی مجدد بیشتر توقع را بالا می‌برد که در کارهای آینده حساسیت بیشتری به خرج داده شود.
چه برنامه‌ای برای آینده در دست دارید؟
در حال تحقیقات و بررسی برای طرحی هستم به نام « آبادان من » که به زیبایی‌های این منطقه می‌پردازد. به عنوان مثال چیدن خرما و رطب. همینطور شرایط آب و هوایی آبادان و نحوه کار کردن در این هوا.
به نظر می‌آید تعصب خاصی نسبت به آبادان دارید…
فکر می‌کنم این ویژگی اغلب آدم‌هایی‌ست که اگر چه در آبادان هم متولد نشده باشند اما تعصب زیادی به آبادان دارند. من هم متولد آبادان نیستم اما همیشه دلم خواسته در جهت ارتقا فرهنگ و مسائل اجتماعی آن تلاشی داشته باشم.
دوست دارم از این فرصت استفاده کرده و از جوانان هنرمند دعوت کنم اگر ایده‌ای در زمینه‌های گوناگون اجتماعی که مختص به این خطه است، به ما انتقال دهند. صدا و سیمای مرکز آبادان از ایده‌های آنها استفاده می کنیم.
مائده سادات دهدشتی/هفته نامه آوای خوزستان
